Bilgi Bankası

Sunucu sistemlerinin evinizdeki bilgisayarlar ile aynı mantıkta çalışan fakat teknik özellikleri bu bilgisayarlara göre daha güçlü olan donanımlardır. 

Sunucu Donanımına Giriş

Web Hosting sistemlerinde kullanılan bilgisayarlara sunucu adı verilmektedir. Sunucular bütün bir halde bir kişi veya kuruma kiralanabilirken aynı zamanda birçok parçaya ayrılarak VPS veya paylaşımlı hosting adı altına farklı kişilere de satılabilir. Dolayısıyla biz yazımızda bu sistemin temel parçası olan Sunucu - Dedicated server donanımlarında bahsediyoruz.

Sunucularda İşlemleri En Çok Etkileyen Parçalara ve Bu Parçaların Önem Sırasına Göre Açıklamaları 

İşlemci - CPU: 

Central Processing Unit - Merkezi İşlem Birimi adı verilen bu parçalar günümüzde kullandığımız pc, laptop, tablet pc, akıllı telefon hatta oyun konsolları gibi birçok cihazın çekirdeğini oluşturan ve temel işlemlerin yapıldığı noktalardır.

Sunucu sistemlerindeki bütün aritmetik işlemler ve yazılım çalıştırmaları bu birim üzerinde yapılır. Dolayısıyla gelen sorgu sayısı ile orantılı olarak artan işlem sayısını çalıştıran temel birimdir. Sunucuya dakikada 20.000 kişinin ziyaret ettiğini düşünün. Her bir ziyaret için web sitesinde ortalama 30 farklı işlem ve bu işlemleri yapacak yüzlerce hatta binlerce satır kod çalıştırılmaktadır.

Yani 20.000 kişinin girdiği bir bilgisayar her dakika milyonlarca farklı işlem gerçekleştirmektedir. İşte bu işlemlerin tamamı CPU adı verilen işlemci üzerinde yapılır. İşlemcinin yüksek kapasiteli olması birim zamanda yapılan iş sayısını arttırır dolayısıyla yüksek kapasiteli işlemcilerin bulunduğu sunuculara çok daha fazla ziyaretçi girer ve websitesine üzerinde rahatlıkla işlemlerini halledebilir.

Günümüzde Sunucu işlemcilerini üreten birkaç firma mevcut. Bunlarda en büyükleri Intel ve AMD olarak belirtilebilir. Piyasada bulunan sunucuların büyük çoğunluğunda ise Intel tabanlı işlemciler kullanılır. Intel tarafından üretilen Xeon serisi işlemciler, sunucular için özel olarak yapılmışlardır.

Bazı Xeon işlemci modelleri:

- Intel Xeon W3690: 3.5 GHz hızında çalışan ve Haziran 2013 itibariyle piyasadaki en güçlü server işlemcisi olarak belirtilebilir. 6.4 GT/saniye işlem hızı sayesinde saniyede milyonlarca farklı sorguyu işleyip sonuçlandırabilir. Buda saniyede binlerce farklı kişinin web siteleri üzerinde işlem yapmasını sağlayabilir.

-  Intel Xeon W3670: Yukarıdaki işlemcinin küçük kardeşi olarak düşünülebilir. Saniyedeki işlem sayısı 4.8 GT/s dir.

- Intel Xeon 3450: Daha eski işlemcilerden biridir fakat hala piyasadaki birçok sunucu satış firması bu işlemciyi üst paketlerinde tercih ediyor. Fiyat performans olarak oldukça güçlü bir işlemcidir.

İşlemcinin En Çok Gerektiği Yazılımlar: 

Yüksek kapasiteli işlemcinin, yüksek trafiğe sahip web siteleri için olmazsa olmazı olduğunu belirttik. Peki her yüksek trafiğe sahip web sitesi aynı oranda işlem gücü kullanır mı? Cevap Hayır!

Özellikle kullanıcıların birbiri ile etkileşimde olduğu phpbb, vbulettin, smf gibi forum sistemleri en yüksek işlemci yoran yazılımlardır. Örneğin düz bir HTML sayfa ile saniyede 100.000 kullanıcıya hizmet verebilecek bir sunucu, vbulettin kurulu bir forum çalıştırıyorsa saniyede en fazla 10.000 kullanıcıya hizmet verir. Nedeni ise forum yazılımlarının işlemciyi oldukça yoran işlemler yapmasıdır.

İkinci seviyede ise Video paylaşım platformları gelmektedir. Burada ise sunucu üzerinden yüksek veri trafiği sağlandığından dolayı sabit disklerdeki bilgiyi ethernet kartına aktarırken yapılan işlemler ciddi bir yük getirmektedir. Kısaca seçilecek işlemci ziyaretçi sayısı + kullanılacak yazılım kombinasyonuna bakılarak seçilmelidir.

Web Hosting firmaları tek bir sunucuyu bazen 1000 farklı kişiye kiralamaktadır. Düşünün herbir kullanıcının minimum 1 adet web sitesi olsa 1000 farklı web sitesi tek bir sunucu üzerinde ve bu sitelerden bir kısmı günlük 20.000 üzeri ziyaretçi çekse gerçekten çok büyük bir yük işlemciye binmektedir.

RAM - Bellek: 

İkinci sıradaki en önemli donanım elemanıdır. İşlemci ile en yakın çalışan birimdir. Sunucuların veya bilgisayarların hafızlarındaki bilgiyi sabit disk üzerinde alıp kullanıcıya ulaştırmak veya göstermek anındagerçekleşmemektedir. Bu nedenle bilgilerin bazılarını Ram bellek üzerine atarak buradan kullanıcılara gönderilir. Buda hiçbir gecikme olmadan işlemin yapılmasını sağlar.

Örneğin bilgisayarınızın açma tuşuna bastıktan sonra bir süre bekleyip işletim sisteminizin görünür hale gelmeside bununla ilgildir. Sabit disk üzerinden alınan veriler işlemci üzerinden Ram bellek modülüne aktarılır ve aktarım tamamlandıktan sonra siz artık masaüstüne erişmiş olursunuz. Buradan örneğin belgelerim klasörüne tıkladığınızda anında girersiniz veya işlemleri sürekli olarak akıcı bir şekilde yapabilirsiniz. İşte bunu sağlayan elemanın adı Ram modülüdür.

Ram belleklerde kendi içlerinde farklı hızlara ve farklı teknolojilere sahiptir. Normal bir pc, laptop üzerinde kullanılan standart DDR3 veya DDR2 gibi belleklerin yerine sunucularda ECC - Buffer kayıt teknolojisi kullanılmaktadır. Bu nedenler sunucu bellekleri daha yüksek fiyatlarda ve daha az kapasitelerde karşımıza çıkar.

ECC teknolojisinin en önemli avantajı daha hızlı erişim ile bilgilerin daha hızlı akışının sağlanmasıdır. Sunucular üzerindeki bellek boyutları ne kadar büyükse o kadar çok ziyaretçi ve o kadar fazla işlem gerçekleştirilebilir. Örneğin güçlü bir işlemciniz var fakaz 4GB boyutunda bir ram bellek kullanıyorsanız bu bazı durumlarda yeterli olmayabilir.

Web sitenize giren her kullanıcı için işlemciniz ayrı bir işlem zinciri kurup bu işlemleri ram üzerinde hazır olarak depolayacaktır. Siz işlemcinize yeterince depo alanı sunmazsanız o da ram bellek bittiği zaman geriye kalan sonra çare olan HDD üzerinde depolama yapacaktır ki bu işlemlerinizi süresini uzatacak ve web sitenizdeki açılma, sayfalar arası geçiş gibi işlemlerin yavaş olmasını sağlayacaktır.

Bazı ECC ram modülleri;

- Kingston 8GB ECC DDR2 667: Oldukça kaliteli bir marka ve oldukça hızlı bir ram olarak belirtebiliriz.

- Wintec Server Serisi ECC Registered 12GB DDR3 SDRAM 1600 MHz: Piyasadaki kaliteli markalardan bir diğeri. 12GB boyutundaki orta-üst seviye bir sunucu için oldukça yeterlidir.

Sabit Disk - HDD:

Bellek ve İşlemci ile ilgili açıklamalarımızdan sonra sıra 3. önemli eleman olan sabit disk bölümüne geldik. Sunucuda bulunana web sitelerine ait dosyalar, görseller, videolar, müzikler, resimler vs... hepsi Sabit disk adı verilen bölümde saklanmaktadır. Yani siz internet üzerinden bir video izlemek istediğiniz zaman aslında sunucudaki bir klasörde bulunan videoyu açmaya çalışıyorsunuz gibi düşünebilirsiniz.

Peki aynı anda birçok kullanıcı aynı HDD üzerindeki farklı dosyalara erişmek istediği zaman ne gibi bir durum oluşur? Standart bir pc sürücüsü ms (milisaniye) düzeylerindeki erişim gecikmelerinden dolayı ulaşılmak istenen dosyaya anında erişemeyebilir. İşte bu noktada sunucular için geliştirilen özel Hard Disk ler ve özel Raid teknolojileri girmektedir.

Birden çok harddisk birbiri ile paralele çalışacak şekilde konumlandırılarak aynı anda daha çok sorguya daha hızlı cevap verebilmesi sağlanmaktadır. Buna Raid teknolojisi denmektedir. Raid teknolojisi iki farklı sürücünün tek bir sürücü gibi davranmasını sağlar. Örneğin iki adet 200 GB boyutunda sürücüleriniz olsun. Bunu Raid yaptığınız zaman 1 adet 200 Gb boyutunda fakat 2 kat hızlı erişim yapan bir sürücünüz olacaktır.

Sunucularda kullanılan sabit diskler aynı zamanda daha yüksek dönme hızlarına sahiptir. RPM adı verilen bu hızlar standart bilgisayarlarda 5400 ile 7200 arasında değişirken sunucularda 10.000 ile 15.000 düzeyinde bulunurlar. Yüksek dönme hızı veriye daha hızlı erişimin sağlanması anlamına gelir. Örneğin bir müzik dosyasına eriştiği zaman bu doya ilk olarak sabit disk üzerinden okunacak ve işlemci vasıtası ile ram belleğe alınarak buradan da kullanıcıya gösterilecektir. Sabit diskten okunurken verinin adresine ulaşımında yaşanana birkaç milisaniyelik gecikme bile yüksek trafikli sitelerde veya forumlarda ciddi bir sorun teşkil edecektir.

Günümüzde yüksek RPM gerektirmeyen ve raid teknoloji bile son derece az kullanılan SSD adı verilen katı hal sürücüleri üretilmektedir. Hala bazı eksikleri olmasına rağmen Ram bellek gibi çalışan bu sürücüler yüksek hızlı erişim, okuma ve yazma süreleri ile sektöre inanılmaz bir ivme katmışlardır. Şöyle düşünün evinizdeki bilgisayar normalde 40 sanyede açılıyorsa SSD sürücüler ile 10 saniye gibi bir sürede açılabilmektedir. Bu sürücülere Ram sürücüsü bile denilebilir. Yapısı zaten Ram bellek ile benzerlikler gösterir. Tek farkı Ram üzerine göredilen elektrik kesilince bilgiler silinirken bu sürücülerde bilgiler sabit kalmaktadır.

Bazı HDD Modelleri

- Western Digital WD VelociRaptor 250GB 10.000 RPM: Yüksek dönme hızına sahip ve sata 3 desteği ile 6Gb/saniye veri transferi sağlayan oldukça kaliteli bir HDD.

- Fujitsu 147GB 10.000 RPM: Benzer özelliklere sahip sadece kapasitesi daha az ve marka olarak Fujitsu. Yüksek seviye sabit disklerden bir diğeri.

Diğer Sunucu Donanımları

Yukarıda sizlere temel sunucu donanımlarını ve öncelik sıralarına göre açıklamalarını yaptık. Bunların dışında kalan ve daha az öneme sahip olan donanımlar;

Ethernet Kartı: 

Sunucu ile dış dünyayı birbirine bağlayan ağ ortamı bu kart üzerinden yapılmaktadır. Dolayısıyla güç bir donanımınız olsa bile bu donanımı sağlam bir denetçiye sahip ethernet kartı ile desteklemezseniz sistemde yavaşlamalar hatta tıkanmalar ile karşı karşıya gelirsiniz.

Bir bilgisayar sisteminde yapının her zaman en düşük hızda çalışan parçaya göre pozisyon alacağını unutmayınız. Günümüzde Gigabit ethernet kartları artık standart olmaya başladı. Yani 1000 Mbit/saniye veri transfer hızına imkan sağlanılmaktadır.

Anakart:

Sunucu üzerindeki bütün donanımların birbirine bağlandığı cihazlardır. Kendi kontrolcü ünitesine sahiptir. Yani Bellek - İşlemci - Sürücü üzerindeki bilgileri birbirlerine transferini sağlar. Aynı zamanda işlenen bilgileri ethernet portu üzerinden dış dünyaya gönderir ve yine internet üzerinden gelen bilgileri sunucu üzerindeki gerekli yerlere ulaşmasını sağlar. Çift işlemci yuvalı olan modellerinde birden çok sunucu işlemcisi kullanarak sisteminizin gücünü büyük ölçüde arttırabilirsiniz.

Güç Kaynağı: 

Sistem üzerindeki bütün parçaların enerji ihtiyaçlarını karşılayan ünitedir. Gerilim dalgalanmaları ve her türlü elektriksel olumsuzluğa karşı parçaları korumak için dizayn edilmiştir. Güç kaynakları sistem üzerinde kullanılacak parçaların çekeceği enerjilere göre seçilir. Örneğin standart bir sever CPU su 130 W enerji tüketirken diğer parçalarla birlikte bu tüketim 250 W düzeyine çıkar.

Çift işlemci kullanıldığında ise tüketim 400W düzeyini geçmektedir. Bu nedenle sistemde kullanılan parçalara güç kaynağı seçilmektedir. Enermax, SilverStone, SeaSonic, Sparkle Power gibi firmalar oldukça kaliteli ve uzun yıllar çalışabilen güç kaynakları üretebilmektedir.

Güç kaynaklarında dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta enerji verimlilik sınıfıdır. Bronze, Gold, Silver olarak sınıflara ayrılan PSU cihazları elektrik tüketimlerinde ciddi farklılıklar göstermektedir. En yüksek kaliteye sahip olanlar Gold ve Platinum serileridir.