Sunucu (Server) Çeşitleri Nelerdir?
Server (Sunucu) denilince akıllara gelen resim kişiye göre değişiklik gösterir, kiminin aklına software server uygulamaları gelirken bir başkasının ise beyninde oluşan resim bir kasa şeklini alır, gerek internette gerekse birçok kaynak kitapta software server sistemleri hakkında alabildiğine fazla bilgi bulabilir, okuyabilirsiniz, ama ne yazık ki hardware server sistemleri hakkında yeterince bilgi hem yabancı kaynaklarda hemde türkçe kaynaklarda bulunmuyor, bu makalemizde bu açıklığı bi nebzede olsa kapatmaya çalışacak ve donanımsal serverlar hakkında bilgi sağlamayı amaçlayacağız.
Server Sunucu nedir ?
Bir bilgisayar ağında diğer bilgisayar-aygıtlara ve kullanıcılara çeşitli bilgileri veya uygulamarı paylaştıran yada dağıtan yapıdır, bu tanımdan anlaşılacağı üzeri server’ın bir ağ üzerinde barınması şarttır diğer türlü self çalışan bir server hiçbir anlam teşkil etmez, bir iş istasyonu içerisinde yer alması gereklidir.
Bir bilgisayar ağında diğer bilgisayar-aygıtlara ve kullanıcılara çeşitli bilgileri veya uygulamarı paylaştıran yada dağıtan yapıdır, bu tanımdan anlaşılacağı üzeri server’ın bir ağ üzerinde barınması şarttır diğer türlü self çalışan bir server hiçbir anlam teşkil etmez, bir iş istasyonu içerisinde yer alması gereklidir.
1- Software Server:
Software (Yazılımsal) serverlar bir donanımın üzerinde çalışan adındanda anlaşılacağı üzere yazılım bütünü yada parçacıklarıdır. Bu server bir işletim sistemi olabileceği gibi Örn: Microsoft Windows Server, Debian,Redhat v.b, bir uygulama serverıda olabilir Sql Server, Isa Server,Exchange Server, Qmail server.
Software (Yazılımsal) serverlar bir donanımın üzerinde çalışan adındanda anlaşılacağı üzere yazılım bütünü yada parçacıklarıdır. Bu server bir işletim sistemi olabileceği gibi Örn: Microsoft Windows Server, Debian,Redhat v.b, bir uygulama serverıda olabilir Sql Server, Isa Server,Exchange Server, Qmail server.
2- Hardware Server:
Hardware (Donanımsal) serverlar işletim sistemini ve yukarıda saydığımız gibi yazılımsal server uygulamarını üzerinde barındıran donanımlara sahip server kasalardır, peki bu uygulamaları neden pc yada notebooklara değilde bu serverlar üzerine kuruyoruz ? işte bu sorunun cevabı neden serverlara gereksinim duyduğumuzu tam anlamıyla cevaplıyor, çünkü bu donanımsal serverlar çok fazla yükü taşıyabilecek donanımsal özelliklere sahiptir, öyleki üzerinde 8,16 işlemci barındırabileceği gibi 500 gb üzerinde ram taşıyabilecek kapasitelere sahiptirler.
Hardware (Donanımsal) serverlar işletim sistemini ve yukarıda saydığımız gibi yazılımsal server uygulamarını üzerinde barındıran donanımlara sahip server kasalardır, peki bu uygulamaları neden pc yada notebooklara değilde bu serverlar üzerine kuruyoruz ? işte bu sorunun cevabı neden serverlara gereksinim duyduğumuzu tam anlamıyla cevaplıyor, çünkü bu donanımsal serverlar çok fazla yükü taşıyabilecek donanımsal özelliklere sahiptir, öyleki üzerinde 8,16 işlemci barındırabileceği gibi 500 gb üzerinde ram taşıyabilecek kapasitelere sahiptirler.
Bu kısa açıklamadan sonra artık server dediğimizde tamamen hardware serverlardan bahsediyor olacağız, serverlardan bahsetmeye başladığımızda ilk olarak üzerinde konuşulacak şey mainframelerdir.
Mainframe:
Serverların atası olarak bilinen mainframe ler 1950 ve 1960’lı yıllarda başta IBM olmak üzere UNIVAC, General Electric gibi devler tarafından geliştirildiler, Boyut olarak oldukça geniş yer kaplayan bu dev cihazların eski yazılımlarla uyumlu olabilmesi, bir belleğin yada diskin crash olması durumunda sistemin çalışmaya devam etmesi, sistem çalışırken dahi parça değiştirilebilmesi (sanırım sizlere yabancı gelmiyordur) bu özelliklere rağmen büyük yer kaplaması ve oldukça pahalı sistemler olması orta ve küçük ölçekli yapılara hitap etmeyen mainframelerin kullanılamamasının temel sebepleriydi. Mainframeler yerlerini yavaş yavaş pc ye benzeyen ama onlara mainframe özellikleri katılmış olan serverlara yerini bıraktılar, Günümüzde mainframeler hala Enterprise yapılarda ve finans-bankacılık sektöründe kullanılmlaya devam ediyor, üzerinde çalışan işletim sisteminin ve mainframe yapısına hakim olanların fazla olmaması bu dev makineleri güvenlik açısından oldukça cazip kılıyor, ayrıca IBM üzerinde Unix-Linux koşan mainframeler piyasaya sürerek hala bu eski geleneği devam ettirmeye çalışıyor, IBM tarafından mainframe kullanan şirketlerden alınan yıllık yüzbinlerce dolarlık bakım anlaşmaları karşılığı mebla bunun nedenini açıklıyor olsa gerek.
Serverların atası olarak bilinen mainframe ler 1950 ve 1960’lı yıllarda başta IBM olmak üzere UNIVAC, General Electric gibi devler tarafından geliştirildiler, Boyut olarak oldukça geniş yer kaplayan bu dev cihazların eski yazılımlarla uyumlu olabilmesi, bir belleğin yada diskin crash olması durumunda sistemin çalışmaya devam etmesi, sistem çalışırken dahi parça değiştirilebilmesi (sanırım sizlere yabancı gelmiyordur) bu özelliklere rağmen büyük yer kaplaması ve oldukça pahalı sistemler olması orta ve küçük ölçekli yapılara hitap etmeyen mainframelerin kullanılamamasının temel sebepleriydi. Mainframeler yerlerini yavaş yavaş pc ye benzeyen ama onlara mainframe özellikleri katılmış olan serverlara yerini bıraktılar, Günümüzde mainframeler hala Enterprise yapılarda ve finans-bankacılık sektöründe kullanılmlaya devam ediyor, üzerinde çalışan işletim sisteminin ve mainframe yapısına hakim olanların fazla olmaması bu dev makineleri güvenlik açısından oldukça cazip kılıyor, ayrıca IBM üzerinde Unix-Linux koşan mainframeler piyasaya sürerek hala bu eski geleneği devam ettirmeye çalışıyor, IBM tarafından mainframe kullanan şirketlerden alınan yıllık yüzbinlerce dolarlık bakım anlaşmaları karşılığı mebla bunun nedenini açıklıyor olsa gerek.Mainframelerin miladlarını doldurmalarından sonra pc sistemlerine benzeyen, boyutlarının daha büyük olmasının yanı sıra içerisindeki parçalarında çok daha güçlü olduğu sistemler yerlerini aldı, peki birazdan ayrıntılarıyla işleyeceğimiz serverların tercih edilmesinin nedeni nedir öncelikle buna bakalım.
Konsolidasyon: Server sistemleri dağınık pc sistemlerinin aksine konsolide bir şekilde birbirleriyle bağlantılı çalışabilir.
Ölçeklenebilirlik: Kurulacak yada zaten varolan altyapıya göre şekillendirilebilen, Altyapının güçlendirilmesi yada zayıflatılması durumuna serverların direk sayılarının, işlemcilerinin, disk kapasitelerinin, yada ram miktarının arttırılıp azaltılabilmesi.
Devamlılık: Sistemlerin yada sistem datalarının crash olmadan sürekliliğinin sağlanabilmesi.
Performans: Server sistemlerinin pc bilgisaryarlara göre 10 larca kat hızlı ve güçlü çalışabilmesi.
Güvenilirlik: Dataların raid, sistemlerin ve yine dataların cluster, load balancer teknolojileri sayesinde son derece güvenilir olması.
Hot swap–Plug: Server parçalarının server çalışır halde iken dahi çıkartılması, değiştirilmesi, yenisinin takılması işlemlerinin kolayca yapılabilmesi.
Desteklenebilirlik-Supportability: Şirketlerin müşterlerine server bazında sundukları carepack, service pack gibi anlaşmalar sayesinde çok kısa sürede parça yada sistem garantileri.
Yukarıda saydığımız örnekleri çoğaltmamız mümkün, ama yukarıdaki sebepler neden server sistemlerinin tercih edilmesi gerektiğini sanırım yeterince açık yansıtmıştır.
Server Çeşitleri :
Tower Server
Server çeşitlerinden ilk bahsedeceğimiz tip Tower (Kule) Serverlar, PC bilgisayarlara oldukça benzeyen towerların rack yada blade serverlara göre avantajları yada dezavantajları vardır. Bir tower satın almak kesinlikle size opsiyon sağlayacaktır, 1-9 kişiye hizmet verecek server alabileceğiniz gibi 70-100 kişiye hizmet verecek bir tower sunucu konfigürasyonuda bulabilirsiniz.
Server çeşitlerinden ilk bahsedeceğimiz tip Tower (Kule) Serverlar, PC bilgisayarlara oldukça benzeyen towerların rack yada blade serverlara göre avantajları yada dezavantajları vardır. Bir tower satın almak kesinlikle size opsiyon sağlayacaktır, 1-9 kişiye hizmet verecek server alabileceğiniz gibi 70-100 kişiye hizmet verecek bir tower sunucu konfigürasyonuda bulabilirsiniz.
Tower serverların avantajları;
-Tower serverların en önemli özelliği scalabilitesi yani ölçeklenebilirliği bir tower server düşük bir konfigürasyonla satın alınıp daha sonra ihtiyaca göre parça ilave edilebilir yada sökülebilir.
-Tower serverlar yapı olarak geniş bir alana yayıldığından parçalarında arasında mesafe vardır buda serverın iyi soğuması ve daha performanslı çalışması anlamına gelir.
-Tower serverlar yapı olarak geniş bir alana yayıldığından parçalarında arasında mesafe vardır buda serverın iyi soğuması ve daha performanslı çalışması anlamına gelir.
Tower serverların dezavantajları ;
-Tower serverlar rack yada blade serverlara göre daha fazla yer kaplar ve daha ağırdırlar.
-Tower serverlarda kablolamalar daha karmaşık ve düzensiz durumdadır.
-Tower serverlar içerisinde daha fazla parça barındırdığından daha fazla fanada sahiptirler bu yüzden daha fazla ses çıkarırlar.
Rack (Rack mounted) Server
Rack serverların bir diğer adıda rack mounted serverdır, türkçe raf sunucu yada rafa yerleştirilebilir sunucu olarak adlandırabiliriz, böyle adlandırılmasıda gayet mantıklı çünkü dizayn olarak bu sunucuları bir çekmecenin rafına benzetebiliriz. Rack serverların en büyük avantajı çok az yer kaplaması ve fiyat olarak diğer serverlara nazaran daha cazip fiyatlı olmasıdır. Bir rack serverın özelliklerine göre boyutu 1u, 2u, 3u, 4u yada 5u olarak değişebilir 1u serverın boyutu 1.75 inch dir yani yaklaşık olarak 4.5 cm dir. Bir rack kabini full olarak 1u serverlar doldurmamız durumunda sadece bir rack kabinete 40 adetin üzerinde server sığabilir sanırım buda bize rack serverların neden tercih sebebi olduğunu gayet açık gösteriyor. Rack serverlar daha çok datacenterlar yada çok fazla sunucunun kullanılması gereken yerlerde bulunur.
Rack serverların bir diğer adıda rack mounted serverdır, türkçe raf sunucu yada rafa yerleştirilebilir sunucu olarak adlandırabiliriz, böyle adlandırılmasıda gayet mantıklı çünkü dizayn olarak bu sunucuları bir çekmecenin rafına benzetebiliriz. Rack serverların en büyük avantajı çok az yer kaplaması ve fiyat olarak diğer serverlara nazaran daha cazip fiyatlı olmasıdır. Bir rack serverın özelliklerine göre boyutu 1u, 2u, 3u, 4u yada 5u olarak değişebilir 1u serverın boyutu 1.75 inch dir yani yaklaşık olarak 4.5 cm dir. Bir rack kabini full olarak 1u serverlar doldurmamız durumunda sadece bir rack kabinete 40 adetin üzerinde server sığabilir sanırım buda bize rack serverların neden tercih sebebi olduğunu gayet açık gösteriyor. Rack serverlar daha çok datacenterlar yada çok fazla sunucunun kullanılması gereken yerlerde bulunur.Rack Mounted Serverların Avantajları ;
-Rack serverlar diğer tip serverlara göre daha az yer kaplar.
-Fiyat olarak diğer tip serverlara nazaran daha uygundur.
-Kurulum ve yerleştirmesi diğer serverlara göre daha kolaydır.
-Kablolama ve dizayn daha basit ve düzenlidir.
Rack Mounted Serverların Dezavantajları ;
-Server parçaları geniş alana yayılmadığından konfigürasyonları düşük olur
-Boyutları düşük olduğundan daha sonra ölçeklenebilirliği yoktur yada çok azdır.
-Rack serverlar arasındaki parçalar birbirine yakın olduğundan soğutması daha zordur.
Blade server
Blade serverlar diğer server tiplerine göre biraz daha zor tanımlanabilecek yapıdadırlar, fakat blade serverları görünüm olarak rock mounted serverlara benzetirsek yanılmış olmayız, Blade serverları diğer tip serverlardan ayıran en önemli özelliği bir şaşe (şaşi, chassis) içerisinde yer almalarıdır, şaseyi ise en kaba tabirle rack servarlardaki rack kabinlere benzetebiliriz, serverların bir şaşe içerisinde yer almasının bir çok avantajı var bunların en başında enerji tasarrufu ve high availibility geliyor,enerji tasarrufunun yanı sıra kablo karmaşası ve karışıklığına (network, Mouse-keyboard,power,kvm) son derece etkin bir çözüm sunuyor. Blade serverlar yüksek yoğunluklu yapılarda daha fazla tercih ediliyor, bankacılık, sigorta şirketleri v.b enterprise yapılar altyapılarını blade üzerinde tutuyorlar Google’ın farmlarında blade sunucu barındırdığını yazarsak sanırım tam olarak yaygın kullanım alanlarını daha net kavrayabiliriz, blade sunucular ata, scsi disklerle temin edilebildiği gibi SAN, NAS yada fiber channel storage arealara uyumlulukla tasarlanırlar. Günümüzde artık daha sık duyduğumuz çevreye uyumlu bilgisayarlar, Green IT tam olarak blade serverları işaret ediyor çünkü bir blade server diğer tip serverlara göre %70 e varan oranlarda enerji tasarrufu sağlayabilir, buda büyük yapılarda senelik onbinlerce dolar maliyet tasarrufu anlamına geliyor bu maliyet tasarrufu şirketlerin yararına olduğu gibi blade serverlarında fiyatlarının yüksek olmasında etken rol oynuyor, sanallaştırmaylada tam uyumlu olarak tasarlanan bu serverlar üzerlerindeki management yazılımları sayesinde hem sanal makinaları dahi kontrol edebilmemize hemde oluşacak bir donanımsal sıkıntıdan önceden haberdar olmamızı sağlıyor.
Blade serverlar diğer server tiplerine göre biraz daha zor tanımlanabilecek yapıdadırlar, fakat blade serverları görünüm olarak rock mounted serverlara benzetirsek yanılmış olmayız, Blade serverları diğer tip serverlardan ayıran en önemli özelliği bir şaşe (şaşi, chassis) içerisinde yer almalarıdır, şaseyi ise en kaba tabirle rack servarlardaki rack kabinlere benzetebiliriz, serverların bir şaşe içerisinde yer almasının bir çok avantajı var bunların en başında enerji tasarrufu ve high availibility geliyor,enerji tasarrufunun yanı sıra kablo karmaşası ve karışıklığına (network, Mouse-keyboard,power,kvm) son derece etkin bir çözüm sunuyor. Blade serverlar yüksek yoğunluklu yapılarda daha fazla tercih ediliyor, bankacılık, sigorta şirketleri v.b enterprise yapılar altyapılarını blade üzerinde tutuyorlar Google’ın farmlarında blade sunucu barındırdığını yazarsak sanırım tam olarak yaygın kullanım alanlarını daha net kavrayabiliriz, blade sunucular ata, scsi disklerle temin edilebildiği gibi SAN, NAS yada fiber channel storage arealara uyumlulukla tasarlanırlar. Günümüzde artık daha sık duyduğumuz çevreye uyumlu bilgisayarlar, Green IT tam olarak blade serverları işaret ediyor çünkü bir blade server diğer tip serverlara göre %70 e varan oranlarda enerji tasarrufu sağlayabilir, buda büyük yapılarda senelik onbinlerce dolar maliyet tasarrufu anlamına geliyor bu maliyet tasarrufu şirketlerin yararına olduğu gibi blade serverlarında fiyatlarının yüksek olmasında etken rol oynuyor, sanallaştırmaylada tam uyumlu olarak tasarlanan bu serverlar üzerlerindeki management yazılımları sayesinde hem sanal makinaları dahi kontrol edebilmemize hemde oluşacak bir donanımsal sıkıntıdan önceden haberdar olmamızı sağlıyor.Blade Serverların üzerinde yaygın olarak kullanılan platformlar şöyle
-www servisleri, web hizmetleri
-DNS, DHCP veya Active Directory gibi altyapı applicationları
-Streaming içerik
-File Server ve servisleri
-Terminal Server Hizmetleri
-Mail Sunucuları
-Veritabanları hosting (Ms SQL, Oracle,MYSQL)
-ERP-SAP Uygulamaları
-Sanallaştırma (VMWare,ESX,Hyper-v)
Blade Serverların Avantajları ;
-www servisleri, web hizmetleri
-DNS, DHCP veya Active Directory gibi altyapı applicationları
-Streaming içerik
-File Server ve servisleri
-Terminal Server Hizmetleri
-Mail Sunucuları
-Veritabanları hosting (Ms SQL, Oracle,MYSQL)
-ERP-SAP Uygulamaları
-Sanallaştırma (VMWare,ESX,Hyper-v)
Blade Serverların Avantajları ;
-Yüksek performans gerektiren durumlarda etkin çözüm
-Modüler ölçeklenebilirlik ve yüksek erişilebilirlik sağlar
-Yüksek enerji tasarrufu sağlar
-Kablolama altyapısı problemleri minimum durumdadır
-Kontrol ve Bakım kolaylığı sunar
-Uzun sürede maliyet tasarrufu sağlar
-Çevreye daha az zararlı olması
Blade Serverların Dezavantajları ;
Blade Serverların Dezavantajları ;
-Yüksek maliyetli olması
-Yoğunluk nedeniyle ek soğutma sistemleri gerektirmesi
Storage server
Bir başka açıklanması zor olan server tipide storage serverlardır, storage serverlar (Depolama Sunucuları) adından da anlaşıldığı gibi çok fazla yer gerektiren uygulamalar için çözüm getiren server tipleridir, üzerlerinde çok fazla disk barındırırlar. Storage server’ın mantığını anlamak için File Server mantığını kavramamız gerekir. File Serverlar kritik ve merkezi bilgilerin yer aldığı dosyaları tutarlar Örnerğin : Şirket dökümantasyonları, Oracle, ERP, Logo v.b ortak kullanımdaki dosyaların alanlardır, bu kritik uygulamalar çok fazla disk alanına gereksinim duyduğundan bunları Storage Serverlarda barındırırız. Storage Serverlar bir tower yada Rack Mounted tipinde olabileceği gibi Network Area’lar şeklindede bulunabilirler.
Storage serverlardan bahsedilmişken depolama ünitelerindende kısaca bahsetmeden geçmeyelim, depolama ünitelerinide 3 ana başlık altında sıralayabiliriz bunlar DAS , NAS ve SAN.
Bir başka açıklanması zor olan server tipide storage serverlardır, storage serverlar (Depolama Sunucuları) adından da anlaşıldığı gibi çok fazla yer gerektiren uygulamalar için çözüm getiren server tipleridir, üzerlerinde çok fazla disk barındırırlar. Storage server’ın mantığını anlamak için File Server mantığını kavramamız gerekir. File Serverlar kritik ve merkezi bilgilerin yer aldığı dosyaları tutarlar Örnerğin : Şirket dökümantasyonları, Oracle, ERP, Logo v.b ortak kullanımdaki dosyaların alanlardır, bu kritik uygulamalar çok fazla disk alanına gereksinim duyduğundan bunları Storage Serverlarda barındırırız. Storage Serverlar bir tower yada Rack Mounted tipinde olabileceği gibi Network Area’lar şeklindede bulunabilirler.Storage serverlardan bahsedilmişken depolama ünitelerindende kısaca bahsetmeden geçmeyelim, depolama ünitelerinide 3 ana başlık altında sıralayabiliriz bunlar DAS , NAS ve SAN.
DAS (Direct Attached Storage)
Bu depolama ünitesi adındanda anlaşılacağı üzere servera direkt bağlı olarak çalışır, arada hub, switch, router gibi ek donanımlara gerek duymadan bağlı tutacağınız serverın diski gibi çalışır, ATA, SATA, eSata, SCSI arabirimlerini kullanır ve çeşitlerine göre hot swap diskler, yedekli güç kaynağı , raid topolojisindeki konfigürasyonlarıyla ihtiyaçlara cevap verebilen bir ünitedir. Ayrıca console yardımıyla DAS unitenizi yönetebilirsiniz.
Bu depolama ünitesi adındanda anlaşılacağı üzere servera direkt bağlı olarak çalışır, arada hub, switch, router gibi ek donanımlara gerek duymadan bağlı tutacağınız serverın diski gibi çalışır, ATA, SATA, eSata, SCSI arabirimlerini kullanır ve çeşitlerine göre hot swap diskler, yedekli güç kaynağı , raid topolojisindeki konfigürasyonlarıyla ihtiyaçlara cevap verebilen bir ünitedir. Ayrıca console yardımıyla DAS unitenizi yönetebilirsiniz.
NAS (Network Attached Storage)
Network attached storage’ı Das tan ayıran en büyük özelliği üzerindeki diskleri birden fazla servera tanıtabilmemizdir, yine ATA, SCSI,ISCSI, Fiber Channel gibi arabirimleri kullanan NAS’lar bir cluster ve raid array configürasyonlarınıda desteklerler ayrıca üzerinde operating system barındırabilirler.SAN (Storage Area Network)
Storage area networkleri DAS ve SAN lerden ayıran en temel özelliği daha konsolide olmasıdır Tape Backup ünitelerini dahi SAN’a bağlayabiliriz bu sayede daha konsolide çalışabilirler, genellikle Fiber Channel ve ISCSI bağlantı arabirimini kullanan SAN ler yine kendi üzerlerinde operating sistem barındırırlar. Ayrıca gerek SAN gerekse NAS sistemlerinin alternatif software çözümlerinin bulunduğunuda belirtmekte fayda var.Tape Backup
Bir depolama ünitesinden çok yedekleme çözümü olsada tape backup ünitesinede kısaca değinmekte fayda var. Tape Backup eskiden radyolarda bulnuan kasetlere benzeyen ve yine kaset olarak adlandırdığımız tipte diskler barındırırlar ve bu disklere veriler yazılarak backup alınmasını sağlarlar her ne kadar tercih edilmeyen bir teknoloji gibi görünsede günümüzde oldukça kapasiteli kasetler bulunmakta ve maliyet açısından fayda sağlamaktadırlar.
